Κάθε μετάβαση στη ζωή του ανθρώπου, έτσι και η μετάβαση από την οικογένεια στην ευρύτερη σχολική κοινότητα, είναι ένα «πέρασμα» από μια δεδομένη κατάσταση σε μια νέα, άγνωστη συνθήκη που σηματοδοτεί μια αλλαγή τόσο στη ζωή του παιδιού όσο και στο ρόλο του γονιού.
Και να που το καλοκαίρι έφτασε στο τέλος του, ήρθε ο Σεπτέμβρης, ο μήνας που ανοίγουν τα σχολεία.
Η πρώτη μέρα και η επιστροφή είναι μία διαδικασία που άλλα παιδιά περιμένουν με ανυπομονησία για να συναντήσουν τους συμμαθητές τους, τις νέες τους τάξεις και τα καινούργιαμαθήματα, ωστόσο δεν είναι λίγα εκείνα που βιώνουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο με άγχος, άρνηση, μπερδεμένα συναισθήματα και αμφιβολία για το άγνωστο. Η σχολική περίοδος είναι μια κρίσιμη φάση στη ζωή του παιδιού, παρόλο που οι ενήλικες συχνά την αναπολούν με ευχάριστες μόνο αναμνήσεις και τη χαρακτηρίζουν ως αμέριμνη.
Η προσαρμογή εξαρτάται από τον χαρακτήρα του κάθε παιδιού
Η προσαρμογή στο σχολείο δεν είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί αυτόματα με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Όπως το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, έτσι χρειάζεται και τον δικό του χρόνο προσαρμογής, τον δικό του ρυθμό. Δεν έχει, λοιπόν, νόημα να το συγκρίνουμε με τα άλλα παιδιά ή με τα μεγαλύτερα αδέρφια του.
Για τα «πρωτάκια» τα πράγματα είναι συχνά πιο δύσκολα, αφού καλούνται να εγκαταλείψουν το ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον και τη ζεστή θαλπωρή των αγαπημένων προσώπων τους αντιμετωπίζοντας καινούρια πρόσωπα και καταστάσεις, τον δάσκαλο, τους συμμαθητές, τους κανονισμούς της τάξης, τις σχολικές υποχρεώσεις, κλπ.
Μην μεταφέρετε το δικό σας άγχος
Από την άλλη, πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς αποτελούν πηγή άγχους για τα παιδιά, καθώς τους το μεταδίδουν με τον αποχαιρετισμό. Τα παιδιά μπορεί να εκφράσουν το άγχος του αποχωρισμού και του νέου ξεκινήματος, με σκέψεις όπως: «Θα έρθει να με πάρει η μαμά;», «Θα κάνω νέους φίλους;», «Πώς θα τα καταφέρω με τα μαθήματα;».
Καλό θα είναι να φροντίσουμε ώστε η μετάβαση στο σχολείο θα πρέπει να γίνεται ομαλά, ήπια και ευχάριστα. Ίσως το παιδί περάσει από κάποια στάδια, όπως το σοκ της αλλαγής, διάθεση να μείνει στο παλιό σχολείο (νηπιαγωγείο), κ.α.
Η καλή προετοιμασία για την επιστροφή στις τάξεις
Οι γονείς διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στην εξελικτική πορεία των λειλιπούτειών τους. Η καλή προετοιμασία για αυτό που πρόκειται να αντικρίσουν καθώς περνούν το νέο αυτό κατώφλι της ζωής τους βοηθάει πολύ, όχι μόνον στη μείωση του άγχους αλλά και στην αποφυγή άλλων δυσάρεστων περιστατικών.
Ακόμη και εάν η δική τους εμπειρία έχει εγγραφεί μέσα τους ως κάτι δυσάρεστο, θα πρέπει να αποφύγουν να τη μεταβιβάσουν στο παιδί τους ως τέτοια.
Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε το άγχος του παιδιού
Η επιστροφή της οικογένειας από τις καλοκαιρινές διακοπές πρέπει να γίνει τουλάχιστον μια εβδομάδα πριν ανοίξουν τα σχολεία, ώστε να μπορέσει το παιδί να επανέλθει στην παλιά καθημερινότητά του και να ξαναμπεί στο νέο πρόγραμμα και στους νέους ρυθμούς.
Μια επίσκεψη στο σχολείο λίγες μέρες νωρίτερα θα βοηθήσει το παιδί για την προσαρμογή του.
Πηγαίνετε παρέα να αγοράσει την τσάντα του και τον σχολικό εξοπλισμό, που θα του προκαλέσει χαρά.
Δώστε έμφαση στα πλεονεκτήματα του σχολείου και στα όσα θετικά προσφέρει, χωρίς να παραγνωρίζετε τα αρνητικά που τυχόν επισημαίνει το παιδί.
Μιλήστε στο παιδί για τη δικές σας εμπειρίες για τις πρώτες μέρες στο σχολείο, λέγοντάς τους πώς ξεπεράσατε τους φόβους σας, αποφεύγοντας ωστόσο τις συγκρίσεις.
Συζητήστε με το παιδί για τα συναισθήματά του, ακούστε προσεκτικά τις ανησυχίες του, προσπαθώντας να του ενισχύσετε την ψυχολογία και την αυτοπεποίθησή του.
Δώστε του χρόνο να προσαρμοστεί στο σχολικό περιβάλλον και αφήστε το παιδί να αναπτύξει την δική του προσωπικότητα μέσα στο σχολικό περιβάλλον προσπαθώντας να παρεμβαίνετε όσο λιγότερο γίνεται.
Συζητήστε όλη η οικογένειά τη σημαντικότητα της οργάνωσης, του ύπνου, της διατροφής και του σχολικού προγράμματος.
Χρήσιμες συμβουλές για την πρώτη μέρα για την επιστροφή
Δώστε στο παιδί την επιλογή να διαλέξει τα ρούχα που θέλει να φορέσει ή ακόμη να έχει στην τσάντα του ένα μικρό αγαπημένο του παιχνίδι για να νιώθει πιο άνετα.
Ετοιμάστε την τσάντα παρέα.
Μην ξεχάσετε να γράψετε κάπου το τηλέφωνο και τη διεύθυνση του σπιτιού σας. Κάντε του και μια μικρή έκπληξη: βάλτε μέσα κάτι που ξέρετε ότι θα ευχαριστηθεί πολύ όταν το βρει, όπως ένα «απαγορευμένο» σνακ που του αρέσει, ή κάτι με συναισθηματική αξία, όπως μια οικογενειακή φωτογραφία.
Στη διαδρομή για το σχολείο συζητήστε διάφορα θέματα ώστε να αποβάλετε και οι δύο το άγχος.
Βγάλτε μαζί μία φωτογραφία για να θυμάστε αυτή τη μέρα.
Αφού φτάσατε, αποχαιρετήστε το παιδί τρυφερά αλλά με αποφασιστικότητα, ώστε να νιώσει ότι του έχετε εμπιστοσύνη και ταυτόχρονα να καταλάβει ότι όσα πείσματα κι αν κάνει, θα πάει σχολείο.
Επικοινωνείτε τακτικά με το δάσκαλο της τάξης και μοιράζεστε τις ανησυχίες μαζί του προτού εξελιχθούν σε προβλήματα.
Μην ξεχνάτε ότι κάθε αρχή και δύσκολη και θέλει υπομονή από όλες τις πλευρές. Μην αγχώνεστε προκαταβολικά, δώστε στο παιδί σας τον χρόνο που χρειάζεται και μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο τολμηρό και δυναμικό από αυτό που πιστεύετε!
Το μήνυμα γράφτηκε από τη συγγραφέα Eiko Kadono με τα βιβλία της να έχουν μεταφραστεί σε 10 γλώσσες και η αφίσα είναι φιλοτεχνημένη από τη συγγραφέα και εικονογράφο Nana Furiya.
Eiko Kadono
Nana Furiya
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίουγιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People – ΙΒΒΥ) το 1966. Από τότε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης αυτής ετοιμάζει ένα μήνυμα και μια αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία των βιβλίων και της ανάγνωσης και να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη διάδοση της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους.
Το 2024 υπεύθυνο για το υλικό του εορτασμού είναι το Τμήμα της Ιαπωνίας. Το μήνυμα γράφτηκε από τη συγγραφέα Eiko Kadono και η αφίσα φιλοτεχνήθηκε από τη συγγραφέα και εικονογράφο Nana Furiya.
Η συγγραφέας Eiko Kadono γεννήθηκε στο Τόκιο το 1935. Σε ηλικία πέντε ετών έχασε τη μητέρα της.Σπούδασε αμερικανική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Waseda. Αφού παντρεύτηκε συνόδευσε την οικογένειά της στη Βραζιλία και έζησε στο Σαν Πάολο για δύο χρόνια.Στο μακρύ ταξίδι από και προςΒραζιλία, μπόρεσε να διευρύνει τις γνώσεις της για τις διάφορες χώρες.Αυτές οι εμπειρίες ανέδειξαν την πολυπολιτισμική στάση της.Το πρώτο της βιβλίο εκδόθηκε το 1970 και από τότε δημοσίευσε περίπου 250 βιβλία τα οποία μεταφράστηκαν σε 10 γλώσσες.Ο Kadono λέει «το να αρχίσεις να διαβάζεις ένα βιβλίο είναι σαν να ανοίγεις μια πόρτα σε ένα διαφορετικόκόσμο.Δεν κλείνει στο τέλος της ιστορίας, μια άλλη πόρτα περιμένει πάντα εκεί να ανοίξει.Οι άνθρωποι θα αρχίσουν να βλέπουν τον κόσμο με διαφορετική ματιάπολύ μετά την ανάγνωση μιας ιστορίας, και είναι η αρχή κατά μία έννοια.Και νομίζω ότι αυτόείναι η αληθινή απόλαυση της ανάγνωσης».
Η εικονογράφος Nana Furiya γεννήθηκε το 1961 στο Τόκιο.Σπούδασε χαρακτική με τον καθηγητή Dušan Kállay στην Ακαδημία Καλών Τεχνών και Σχεδίου της Μπρατισλάβα.Από το 1992 διαμένει στη Σλοβακία.Οι δραστηριότητές της κυμαίνονται από την εικονογράφηση βιβλίων με εικόνες έως τη ζωγραφική και τη χαρακτική.Έχει εικονογραφήσει περισσότερα από εξήντα βιβλία και για μερικά έχει γράψει και τα κείμενα.Τα έργα της έχουν δημοσιευθεί στην Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Κίνα, την Ταϊβάν και τις Η.Π.Α.Έχει κερδίσει το βραβείο Graphic Association στην Triennale Exlibris της Μπρατισλάβα το 1996, τη Χρυσή Πένα στη Διεθνή Μπιενάλε του Βελιγραδίου και το Gozan Encouragement for Illustration Prize το 2006.
Σε όλες τις χώρες, τα παιδιά, οι συγγραφείς, οι εικονογράφοι, οι μεταφραστές, οι βιβλιοθηκονόμοι, οι εκδότες και οι εκπαιδευτικοί γιορτάζουν την παγκόσμια αυτή ημέρα με διάφορες εκδηλώσεις σε σχολεία, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, πλατείες και άλλους χώρους, δείχνοντας έτσι την αγάπη και το ενδιαφέρον τους για τα βιβλία και το διάβασμα.
Στην Ελλάδα, όπως κάθε χρόνο, το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου φρόντισε να μεταφραστεί το μήνυμα στα ελληνικά και παροτρύνει τους φορείς που ενδιαφέρονται για τα παιδιά και τα βιβλία τους να συμβάλλουν στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου. Η αφίσα με το μήνυμα τυπώθηκε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη και διανέμεται με τη φροντίδα τους.
Το μήνυμα για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου
Διασχίστε τις θάλασσες με τα φτερά της φαντασίας
Οι ιστορίες ταξιδεύουν πάνω στα σύννεφα, λαχταρώντας ν’ ακούσουν το χαρούμενο χτύπημα της καρδιάς σας.
Είμαι μια ιστορία που ταξιδεύει. Πετάω παντού, με τα φτερά του ανέμου ή τα φτερά των κυμάτων, καμιά φορά και με τα λεπτά φτερά της άμμου. Πετάω βέβαια και με τα φτερά των μεταναστευτικών πουλιών, ακόμα και με τα φτερά των αεροπλάνων.
Στέκομαι δίπλα σου. Γυρίζω τις σελίδες για να σου πω μια ιστορία, εκείνη που θέλεις ν’ ακούσεις. Θα σου άρεσε μια παράξενη και απίστευτη ιστορία; Ή μια λυπητερή, μια τρομακτική ή μια αστεία; Αν δεν έχεις διάθεση να την ακούσεις τώρα, δεν πειράζει. Όμως ξέρω πως κάποια μέρα θα θέλεις. Όταν θέλεις, λοιπόν, φώναξε: «Ιστορία που ταξιδεύεις έλα! Κάθισε δίπλα μου!». Κι αμέσως θα πετάξω κοντά σου. Έχω τόσες ιστορίες να σου πω! Τι θα έλεγες για την ιστορία ενός μικρού νησιού που είχε βαρεθεί τη μοναξιά του, έμαθε να κολυμπάει κι αποφάσισε να βρει έναν φίλο; Ή για την ιστορία μιας παράξενης νύχτας, όταν παρουσιάστηκαν δύο φεγγάρια στον ουρανό; Ή για τη νύχτα που χάθηκε ο Αγιοβασίλης; Ω! Ακούω την καρδιά σου να χτυπάει όλο και πιο γρήγορα: Τικ τακ, τίκι τακ, τίκι τίκι τακ!
Η ιστορία που ταξιδεύει βρήκε τρόπο να μπει μέσα σου κι έκανε την καρδιά σου να χτυπάει. Τώρα θα γίνεις κι εσύ μια τέτοια ιστορία με φτερά, έτοιμη να πετάξει. Έτσι λοιπόν γεννήθηκε ακόμη μια ιστορία που ταξιδεύει!
Ελληνική μετάφραση: Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου
English translation
Stories travel, riding on wings,
Longing to hear the joyful beat of your heart.
I’m a traveling story. I fly anywhere.
On wings of wind, or wings of waves, or sometimes on tiny wings of sand. Of course, I also ride the wings of migratory birds. And even those of jet planes.
I sit beside you. Opening the pages, I tell you a story, the one you want to hear.
Would you like a strange and wondrous story?
Or how about a sad one, a scary one, or a funny one?
If you don’t feel like listening right now, that’s fine too. But I know someday you will. When you do, just call out, “Traveling story, come. Sit beside me!”
And I’ll fly right there.
I have so many stories to share.
How about a story of a little island tired of being alone who learned to swim and set off to find a friend?
Or the tale of a mysterious night when two moons appeared.
Θα το εκμυστηρευτώ: θαυμάζω τους ανθρώπους που μένουν πάντα παιδιά. Που όσο κι αν μεγαλώνουν ηλικιακά δεν χάνουν την παιδικότητα, και γελούν, και χαίρονται και φωνάζουν δυνατά... Αυτή η παιδικότητα θαρρείς πως τους κάνει διαφορετικούς από τους υπόλοιπους ενήλικες, τους εξυψώνει στα μάτια μου, αποκτούν μια άλλη διάσταση, έχουν μαγεία στο βλέμμα και το μυαλό. Σε αυτή την υπέροχη μερίδα ανθρώπων ανήκουν και οι συγγραφείς παιδικών βιβλίων, που καταφέρνουν να συγκινούνται και να συγκινούν, να απογυμνώνονται από ενοχές, προκαταλήψεις και αναστολές και να αφήνονται με την πένα και την φαντασία τους στη μαγεία του παραμυθιού. Αυτή τη μαγεία που κρύβει αλήθεια, χαρά και ατέλειωτη δίψα για περιπέτεια...
Συνάντησα 5 γυναίκες, 5 Ελληνίδες συγγραφείς -η κάθεμία πολύ διαφορετική από την άλλη- και μιλήσαμε για τα βιβλία, για τη φαντασία και τις ιστορίες στις οποίες αφήνονται οι ίδιες για να ταξιδέψουν , με μόνο μέσο την αλήθεια της καρδιάς τους. Εκείνη που είπαμε, έχει μείνει ...ακόμα παιδί!
Ελένη Ανδρεάδη
Τι έχετε μάθει μέσα από την επαφή σας με τα παιδιά που διαβάζουν τα βιβλία σας;
Ακόμα μαθαίνω πολλά. Τα παιδιά αισθάνονται πρωταγωνιστές στη ζωή τους, πως οι πράξεις τους έχουν σημασία. Αυτό φθίνει μέσα από τις απογοητεύσεις και φουρτούνες της ζωής. Η αλήθεια είναι όμως ότι οι πράξεις μας έχουν σημασία. Ενσυνειδητότητα, το να ζεις τη στιγμή, καλοσύνη, ευγνωμοσύνη είναι χαρακτηριστικά που τα μικρά παιδιά έχουν αβίαστα. Αν διατηρούσαμε λίγο περισσότερο την παιδικότητα μας, ο κόσμος θα ήταν πιο όμορφος, ειρηνικός και σίγουρα πιο αειφόρος.
Μαρίνα Γιώτη
Τι έχεις μάθει μέσα από την επαφή σου με τα παιδιά;
Να αναρωτιέμαι, να μην παίρνω τίποτα ως δεδομένο, να ονειρεύομαι χωρίς όρια και έτσι όλα να είναι πιθανά.
Ποιες αλήθειες αποκαλύπτονται από τα μάτια των παιδιών και πώς εκλαμβάνουν εκείνα τις αξίες της ζωής μέσα από τα βιβλία;
Πιστεύω ότι τα παιδικά βιβλία είναι απόσταγμα λογοτεχνίας. Δεν υπάρχει μια αλήθεια. Τα παιδιά καλούνται να ειρηνεύσουν, να σκεφτούν, να συμμετάσχουν ενεργά και να ανακαλύψουν την δική τους αλήθεια μέσα σε αυτά. Κάθε βιβλίο, κατά την άποψή μου, σκοπό έχει να ανοίξει τα μυαλό των παιδιών και να τα εμπνεύσει με το δικό του τρόπο, ώστε μεγαλώνοντας να γίνουν σκεπτόμενοι ενήλικες.
Το παιδικό βιβλίο για μένα είναι... ένας μαγικός τόπος, ένα καταφύγιο για κάθε παιδί.
Στέλλα Κάσδαγλη
Τι έχεις μάθει μέσα από την επαφή σου με τα παιδιά;
Ότι σημασία δεν έχει τόσο τι λέμε αλλά τι κάνουμε. Ταυτόχρονα, όμως, αν μπορούμε να εξηγήσουμε με λόγια αυτό που κάνουμε, τότε θα διευκολύνουμε όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τους μεγάλους να μάθουν και να αποφασίσουν αν και γιατί ο δικός μας τρόπος είναι ο σωστός.
Πώς οι γυναίκες μπορούν ν' αλλάξουν τον κόσμο;
Μαθαίνοντας να αναγνωρίζουμε την επιθυμία μας. Η γυναικεία επιθυμία έχει παραμείνει για πολλούς αιώνες θέμα ταμπού και η καταπίεσή της παγιδεύει τις γυναίκες με πολλούς και ύπουλους τρόπους. Αν αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε τις πραγματικά επιθυμίες μας, ανεξάρτητα από το αν μπορούμε πάντα να τις κάνουμε τελικά πράξη ή όχι, τότε σίγουρα θα μπορέσουμε να βρούμε εναλλακτικούς δρόμους για να ζήσουμε εμείς και να λειτουργήσει ο κόσμος.
Βίβιαν Ινώ Τσαμαδού
Τι σας λένε τα παιδιά που διαβάζουν τα βιβλία σας; Τι είναι αυτό που τα κάνει να θέλουν περισσότερη «μαγεία» στην ζωή τους;
Τα παιδιά γοητεύονται από τις μεταφυσικές δυνάμεις και τους φανταστικούς κόσμους. Η μαγεία του παιδικού μυαλού, η δυνατότητα να απορροφά το καινούργιο σαν σφουγγάρι και να ξεφεύγει σε φανταστικούς κόσμους που θεωρεί πραγματικούς. Αυτό είναι συναρπαστικό! Είναι κρίμα που χάνεται (ή μάλλον περιορίζεται) με τον ρεαλισμό της ωριμότητας, καθώς μεγαλώνουμε.
Τα βιβλία μου κυκλοφόρησαν στην περίοδο του lockdown και εύχομαι να έδωσαν στα παιδιά διέξοδο σε ένα κόσμο φαντασίας και χρωμάτων, μια ευκαιρία να πετάξουν με τις σκούπες τους μακριά.
Κέλλυ Αλχανάτη Παπούλη
Τι έχετε μάθει μέσα από την επαφή σας με τα παιδιά;
Η επαφή με τα παιδιά είναι σκέτη απόλαυση! Τα παιδιά, με την ειλικρίνεια και την αγνότητα τους με έκαναν καλύτερο άνθρωπο. Νιώθω μεγάλη χαρά κάθε φορά που παρουσιάζω ένα από τα βιβλία μου σε παιδιά. Έμαθα και μαθαίνω πολλά από αυτά τα απίθανα πλασματάκια γιατί μέσα στον αυθορμητισμό τους είναι οι αυστηρότεροι και οι καλύτεροι κριτές. Και το να αισθάνεσαι ότι καταφέρνεις να διασκεδάσεις τους μικρούς κριτές αναπτύσσοντας συγχρόνως και την συναισθηματική τους νοημοσύνη είναι τεράστια ικανοποίηση.
Πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν τα βιβλία;
Σίγουρα θα βοηθήσει αν βλέπουν εμάς τους γονείς τους να διαβάζουμε αντί να σερφάρουμε στο διαδίκτυο. Να τα πάρουμε αγκαλιά και να διαβάσουμε μαζί τους. Αν ξεκινήσουν ένα ταξίδι με βιβλίο, το πιάσουν στα χέρια τους, γυρίσουν τις σελίδες του και το απολαύσουν, είναι βέβαιο πως θα ακολουθήσουν και άλλα ανάλογα ταξίδια. Η ευκολία της τεχνολογίας κάνει το εγχείρημα δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο.
