«Συγγραφέας-φαινόμενο», «ήρεμη δύναμη στον χώρο της λογοτεχνίας», «φαινόμενο στον χώρο της σύγχρονης πεζογραφίας», «μια λογοτεχνική ανάσα», «μια ψηφίδα στον σκληρό και μαζί όμορφο κόσμο μας» είναι μόνο μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που αφορούν το πρόσωπό σας. Θέλω να μου πείτε τι σημαίνει για εσάς η συγγραφή βιβλίων.
Η συγγραφή βιβλίων είναι μια μορφή επικοινωνίας με τους άλλους στο πλαίσιο της λογοτεχνίας, γιατί πάντα είχα πάθος με τη λογοτεχνία. Χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί βλέπω ότι αυτή η επιθυμία μου για επικοινωνία έχει ανταπόκριση.
Γράφουν για εσάς: «Μας θυμίζει τις έναστρες νύχτες των παιδικών μας χρόνων. Μας ξεναγεί στα χαμένα τοπία της εφηβείας, στους έρωτες και στις αγάπες των άδολων χρόνων, που ζουν μόνο σαν απόηχοι στη ρευστή και τόσο διφορούμενη εποχή μας». Πιστεύετε ότι ένα βιβλίο έχει τη δύναμη να προσφέρει στους αναγνώστες ένα ταξίδι πίσω σε μια άλλη εποχή;
Ένα βιβλίο έχει τη δύναμη να προσφέρει πολλά πράγματα στον αναγνώστη: να του ανοίξει παράθυρα στην ψυχή του, να του αλλάξει τη σκέψη του, να του δώσει μια ώθηση για ένα νέο ξεκίνημα. Όλα αυτά μπορεί να τα καταφέρει ένα καλό βιβλίο. Όταν δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα από όλα αυτά, τότε είναι χαμένος κόπος, είναι σαν να φυλλομετράς ένα περιοδικό. Υπάρχουν άνθρωποι που μου εκμυστηρεύονται ότι πήραν μιαν άλλη απόφαση στη ζωή τους διαβάζοντας ένα βιβλίο δικό μου, ότι δυσκολεύονταν να σκεφτούνε κάποια πράγματα, ότι βρίσκονταν σε αδιέξοδο και βρήκαν ένα φως… Αυτά είναι πολύ μεγάλη δικαίωση στην επιθυμία μου να επικοινωνώ με τους άλλους. Γιατί αυτό εννοώ να επικοινωνώ, όχι τις πωλήσεις των βιβλίων, αλλά το πόσο αυτά που γράφω στα βιβλία μου πάνε κατευθείαν στην ψυχή του άλλου.
Λειτουργεί το γράψιμο σαν ένα είδος ψυχοθεραπείας, με την έννοια ότι αποτυπώνουμε στο χαρτί όλα όσα μας απασχολούν;
Για μένα είναι μια αγάπη μεγάλη το γράψιμο, είναι μια καταφυγή, αλλά δεν νομίζω ότι είναι αυτό που με «ψυχοθεραπεύει». Αυτό που με «ψυχοθεραπεύει» είναι η ίδια η ζωή και το ψάξιμο για να βρω το φως μέσα στα σκοτάδια. Αυτό το ψάξιμο αποτυπώνω και στα βιβλία μου.
Από πού αντλείτε έμπνευση;
Από τους ανθρώπους γύρω μου, όχι μόνο τους κοντινούς μου, αλλά από όλους τους ανθρώπους. Το έχω πει πολλές φορές ότι είμαι με όλους τους ανθρώπους, δεν κρατώ αποστάσεις, είμαι «μαζί». Κάποτε με ρώτησε ένας δημοσιογράφος να του πω μια λέξη μαγική για εμένα και αυθόρμητα είπα «μαζί». Από εκεί λοιπόν και από τη δική μου τη ζωή βέβαια, που ήταν πολυτάραχη και πολύ δύσκολη και έχω πάρα πολλά να αντλήσω από εκεί. Από την οικογένειά μου έχω επίσης πάρα πολλά πράγματα να αντλήσω. Αλλά θέλω να πω ότι οι ήρωες στα βιβλία μου δεν μου είναι άγνωστοι, δεν τους φαντάστηκα. Κάπου τους έχω συναντήσει. Για λίγο, για πολύ, για πάντα, αλλά τους έχω συναντήσει.
Σε ένα από τα βιβλία σας, στο Σκισμένο ψαθάκι, που επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, πραγματεύεστε μία βαθιά και δυσλειτουργική οικογένεια, αποτυπώνοντας σχέσεις και καταστάσεις που φαντάζουν ακραίες, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι και τόσο. Πόσο εύκολη ή δύσκολη θεωρείτε ότι είναι στις μέρες μας η ουσιαστική επικοινωνία;
Είναι δύσκολη η ουσιαστική επικοινωνία, ήταν πάντα, και στις μέρες μας νομίζω ότι είναι ακόμα πιο δύσκολη, γιατί η εποχή είναι τέτοια, που δεν μας αφήνει να είμαστε αυθόρμητα κοντά στους άλλους, μας βάζει πολλά εμπόδια. Κάποτε οι άνθρωποι ήταν πιο κοντά και γι’ αυτό περνούσαν πιο εύκολα τα πολλά δεινά που είχαν συμβεί στη ζωή. Είναι δύσκολη λοιπόν η ουσιαστική επικοινωνία, αλλά πρέπει να υπάρχει, γιατί αλλιώς δεν κάνουμε τίποτα, ζούμε σαν ρομποτάκια και υπηρετούμε ένα σύστημα.
Υπάρχει κάτι που σας αποφορτίζει;
Πολλά πράγματα μπορούν να αποφορτίσουν τη ζωή μας και να μας κατεβάζουν ή να μας διαλύουνε πολλές φορές, αλλά το να πέφτει κανείς συμβαίνει μέσα στη ζωή. Το να μην προσπαθεί να σηκώνεται είναι κρίμα.
Αν η ερώτηση αφορά στην αποφόρτιση ως χαλάρωση, αυτό που με αποφορτίζει είναι η αγάπη μου για τη φύση, η άμεση επαφή μου με τους ανθρώπους, η μικρή εγγονή μου… Αυτά.
Έχετε δηλώσει: «Εγώ δεν κάνω τον ψυχοθεραπευτή του αναγνώστη. Γίνομαι το φιλαράκι του». Σας αρέσει η επικοινωνία με τον κόσμο;
Αν σου πω ποιος είναι ο σκοπός της ζωής μου, αυτός είναι. Χωρίς να το καταλάβω, αυτό βγαίνει. Δεν κάθισα να το επιλέξω, αυτό βγαίνει αυθόρμητα από μέσα μου, πάντα ήμουν έτσι.
Υπάρχει κάποιο βιβλίο σας που ενδεχομένως ξεχωρίζετε περισσότερο από τα υπόλοιπα; Και, αν ναι, γιατί;
Δεν ξεχωρίζω κανένα βιβλίο, για εμένα όλα είναι κομμάτια από την ψυχή μου και σε όλα υπάρχουν μέσα βιώματα δικά μου. Πάντα είμαι πιο κοντά στο τελευταίο βιβλίο, γιατί δεν το έχω ξεπεράσει, αλλά δεν ξεχωρίζω.
Έχετε κάποια φράση που ακολουθείτε στη ζωή σας και σας δίνει δύναμη ή σας ηρεμεί;
Ναι. Η γιαγιά μου είχε ένα κέντημα κρεμασμένο στον τοίχο και αυτό ανάμεσα σε λουλούδια και πουλιά και είχε δύο πάντες. Η μία έγραφε «Και αυτό θα περάσει» και η άλλη «Καμία νύχτα δεν είναι αξημέρωτη».
Και μία τελευταία ερώτηση. Τι συμβουλή θα δίνατε στον νεότερο εαυτό σας;
Κράτα καλά, κράτα γερά.
